Çözüldü Ummetim Yetmiş Üç Fırkaya Ayrılacak Hadislerindeki İhtilafın Sebebi Nedir?

Selamun Aleykum we rahmetullah

Tirmizî ve İbn-i Mâce’de rivâyet edilen hadiste. İbn-i Mâce’de geçen hadîs-i şerifte Peygamberimiz (s.a.v.) Efendimiz şöyle buyururlar:
“Yahûdiler, yetmiş bir fırkaya ayrıldı. Bunlardan biri cennette, yetmişi ateştedir. Hıristiyanlar yetmiş iki fırkaya ayrıldı. Onlardanda yetmiş bir fırka ateşte, bir fırka cennettedir. Muhammed (s.a.v.)’in nefsi kudret elinde olan Allâh’a yemin ederim ki, benim ümmetim yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır. Bir fırka cennette, yetmiş iki fırka ise ateştedir.” Sahâbîler, “Yâ Resûlüllah! Cennette olan fırka kimlerdir?” diye sordular. Resûlüllah (s.a.v.), “Cemaat” diye cevap verdi.
S.İbn-i Mâce, Fiten 17

İmam Tirmizî (rh.)’nin rivâyetinde ise şöyle buyurulmaktadır:
“İsrailoğulları yetmiş iki fırkaya ayrılmıştır. Ümmetim ise yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır. Bir tanesi hariç, bunların tamamı ateştedir.” Sahâbîler, “Yâ Resûlüllah! O kurtuluşa eren fırka kimlerdir?” diye sorunca, Resûlüllah (s.a.v.) Efendimiz şöyle buyurdu: “Benim ve ashâbımın yolunda olanlardır.” S. Tirmizî, Îman 18

bu rivayetlerin hangisi sahihtir.
yada ikisi de mi sahihtir.

İbn Mâce​

"... Ebû Hurayra (r.anh)'den rivayet edildigine göre; Rasullullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu, demiştir:
"Yahudiler yetmiş bir firkaya ayrıldı. Benim ummetim de yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır."
(İbn Mâce, Fiten, Bab 17, Hadis no: 3991)

"... Avf bin Malik rivayet edildigine gore; Rasullullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu, demiştir:
Yahudiler yetmiş bir fırkaya ayrıldı. (Bunlardan) bin cennette ve yetmişi ateştedir. Hristiyanlar da yetmis iki firkaya aynldı. (Onlardan da) yetmiş bir fırka ateşte ve biri cennettedir. Muhammed'in canı elinde bulunan (Allah)'a yemin ederim ki. benim ummetim muhakkak yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır. Bir fırka cennette ve yetmiş iki firka ateştedir.
Ya Rasulallah! Cennette olan fırka kimlerdir? diye soruldu.
O: (Sahabilerin yolunda olan) cemaat, diye cevab verdi."
(İbn Mâce, Fiten, Bab 17, Hadis no: 3992)

Not: Zevdid'de şöyle denilmiştir:
Avf bin Mâlik'in bu hadisine ait sened söz götürür ; Ravi Said bin Sa'd hakkinda Ebu Hatem : O, çok doğru sözlüdür, demiştir. Ravi Abbad bin Yusuf'un rivayetini İbn-i Maceh'den başka kimse tahric etmemiş (almamış)tır. İbn-i Maceh yanında da bundan başka hadisi yoktur. İbn-i Adi: O, rivayetinde yalnız kaldığı bir takım hadisler rivayet etmiş, demiştir, ibn-i Hibban da onu güvenilir zatlar arasında anmıştır. Senedin kalan ravileri güvenilir zatlardır.


"... Enes bin Malik (r.anh)'den rivayet edildiğine göre; Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu, demiştir:
İsrail oğulları yetmiş bir fırkaya ayrıldı. Benim ummetim de şubhesiz, yetmiş iki fırkaya ayrılacaktır. Bunların hepsi ateştedir. Yalmz bir fırka ateşte değildir. O da (sahabilerin yolunda olan) cemaattir."
(İbn Mâce, Fiten, Bab 17, Hadis no: 3993)

Not: Zevaid'de şöyle denilmiştir: Bunun senedi sahih olub, ravileri güvenilir zatlardır.


"... Ebû Hurayra (r.anh)'den rivayet edildigine göre; Rasullullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu, demiştir:
(And olsun ki) siz, kendinizden önceki (millet)lerin yoluna kulacı kulacına, arşini arşiına ve karışı karışına muhakkak tıpatıp uyacaksınız, Hatta onlar (daracık) bir keler deliğine girseler siz de muhakkak o deliğe gireceksiniz.
Sahabiler, Ya Rasulallah! (O milletier) yahudiler ve hristiyanlar (mı)? diye sordular.
Rasul-u Ekram (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) : Bunlar olmayınca başka kimler olur? buyurdu."
(İbn Mâce, Fiten, Bab 17, Hadis no: 3994)

Not; Zevaid'de şyle denilmiştir: Bunun senedi sahih olup ravileri güvenillr zatlardır.

İzahı

Bu babin ilk hadisi diger sunen sahibleri ve Hakim tarafından da rivayet edilmiştir. Kalan hadisler zevaid nevindendir. Buhari, bu babın son hadisinin benzerini el-itisam kitabının bir babında Ebu Said-i Hudri (Radiyallahu anh)'den rivayet etmiştir.
Bu babin ilk üç hadisinde; Peygamber (Aleyhi's-salati ve's-selam)'in ummetinin yetmiş kusur firkaya aynlacağı ve biri hariç diğerlerinin cehennemlik olacağı haber veriliyor. Bu fırkalardan maksad Ehl-i Sunnet mezhebine ters düşen itikad konularına ilişkin batıl mezheblerdir. Hanefi, Şafii, Maliki ve Hanbeli gibi amel ve fıkıh konularına ait mezhebler kasdedilmemiştir.

Tuhfe yazan Tirmizi'nin rivayet ettiği Ebu Hurayra (r.anh)'ın hadisini izah ederken, bu hadisin Rasul-u Ekram (Aleyhi's-salatu ve's-selam)'in bir mucizesi olup aynen gerçekleştiğini belirttikten sonra; imam Ebu Mansur et-Temimi'nin bu hadisin izahi konusunda bir kitab yazdığını ve kitabta şöyle dediğini nakleder:
Yetkili ilim ehli bilir ki Rasul-u Ekram (Aleyhi's-salatu ve's-selam) , yerilen 'firkalar ile; helal ve haram konularında, fıkıh mes'elelerinde ihtilafa düşen değişik görüş beyan eden amel mezheblerini kasdetmemiştir. O'nun kasdettiği fırkalar, Tevhid akidesinin temel mes'elelerinde, hayır ve şerrin takdiri, yani kader konusunda, nebiIik ve rasulluk şartlarında ve buna benzer konularda hak ehline, yani Ehl-i Sunnet ve'1-Cemaata muhalefet eden mezheblere mensub gurublardır. Çinku bu gurubların bazısı diğer bazı gurubların kafirliğine hukmedecek kadar aralarında ihtilafları götürmüşlerdir. Fıkıh ve amel konularına dair mezheb mensubları arasında ise böyle bir durum söz konusu değildir. Bunlar çeşitli mes'elelerde ihtilaf ettikleri, değişik görüşler beyan ettikleri halde, kendilerine muhalefet edenleri ne kufurle ne de fasıklıkla itham etmemişlerdir. Bu itibarla bu hadis itikad konulanna dair batil mezhebler manasına yorumlanır. Sahabiler döneminin sonlarında Kaderiyye mezhebinin türediği ve Ma'bed el-Cuheni ile kendisine uyanların bu muhalefet bayrağını çektikleri görüldü. Sonra peyder pey batıl mezhebler çoğaldi ve nihayet bunların sayısı yetmiş iki fırkayı buldu. Yetmiş üçüncü fırka ise Ehl-i Siinnet ve'l-Cemaat fırkasıdır. Hak mezheb de budur.

Tuhfe yazan daha sonra şöyle der:
Bid'at ehli olan mezheblerin sayisi el-Mevakif'ta belirtildiği gibi esas itibarıyla sekizdir:
Birincisi; Mutezile mezhebidir. Bu mezheb mensublarının başlıca batıl görüşleri şunlardır:
Kullar amellerinin yaratıcısıdır. Mu'minler ahiratte Allah'ın cemalini göremezler. İyi bir amel işleyenin mukafatlandırılması ve gunah işleyenin cezalandırılması vacibdir. Mutezile mezhebi yirmi fırkaya ayrılır.
İkincisi; A1i (Radiyallahu anh)'i sevmekte a§in giden § i i mezhebidir. Bunlar da yirmi iki firkadir.
Üçüncü; ifrata kaçan Hariciye mezhebidir. Bunlar Ali (Radiyallahu anh)'in kâfir olduğuna hiikmederler ve: Bir musluman büyük bir gunah işlediği zaman kufre gider, derler. Hariciler de yirmi kola ayrılır.
Dördüncüsü; Murcie mezhebidir. Bunlara göre imanlı bir kimsenin günah işlemesinin hiç bir sakıncası ve zararı yoktur. Bunlar da beş guruba ayrılır.
Beşincisi; Neccariye mezhebidir, beş guruba ayrılır.
Altıncısı; Cebriye mezhebidir. Bunlara göre kulların elinde hiçbir irade yoktur. Bunlar tek gurubdur.
Yedincisi; Muşebbihe mezhebidir. Bunlar Allah (Azze ve Celle)'nin yaratıklar gibi bir cisim olduğu iddiasındadır. Bunlar da tek gurubtur. Böylece batıl mezheb sayısı yetmiş ikiyi bulur. Yetmiş üçüncü fırka ise Rasul-u Ekram (Aleyhi's-salatu ve's-selam)'in ve sahabilerinin yolunu tutan Ehl-i Sunnet ve'1-Cemaat mezhebidir. Hak yolda olan budur. Diğer mezhebler batıldır, mensubları sapık sayılır. Bu bilgi el-Mirkat'tan naklen verilmiştir.

tkinci ve uguncii hadiste gegen "Cemaat" kelimesi ile Rasul-u Ekram (Aleyhi's-salatu ve's-selam)'in ve sahabilerinin yolunda olup bid'at ve yanlış itikaddan uzak duran gurub kasdedilmiştir ki bu guruba Ehl-i Sunnet ve'1-Cemaat deriz.

Bu hadislerde ummetin yetmiş bir veya yetmiş iki fırkasının cehennemlik olub bir fırkanın cennetlik olduğu belirtilir. Şöyle bir soru hatıra gelebilir:
Kıble ehli olan, yani zerre mikdarı imam olan her musluman netice itibariyle cennetliktir. Yani Islam dininden olduğu kesinlikle bilinen tüm hükümlere inanan kimseler bir takım bid'atleri benimsemiş olsa bile imanın altı şartına inandıktan sonra mu'min sayılır ve bu hal üzerinde ölürse, günahların cezasını çektikten sonra veya çekmeden ilahi bir mağfiretle cennetlik olabilir. Diğer taraftan Ehl-i Sunnet mezhebine mensub bir kimse işlediği herhangi bir günahtan dolayi cehennemde ta'zib edilebilir ve azabim gektikten sonra cennetlik olur. Halbuki bu hadisler bir fırkanın cennetlik, diğerlerinin cehennemlik olduğuna delalet eder. Bu nasil izah edilir?

Bu soruya degi§ik §ekillerde cevab verilmigtir. Bir yorum §Qy: ledir:

Bir firka tagidigi itikad nedeniyle azaba mustahak olmayip bu bakimdan cennetliktir. Diger firkalar ta§idiklan batil itikaddan do-layi cehennem azabina miistahaktir. Diger bir yoruma gore hadisler-deki hukiim cogunluk itibariyledir. Yani Ehl-i Siinnet mezhebi mensuplannm buyuk gogunlugu hak yolda olmakla cennete li-yakat kazann*. Diger firkalara mensup insanlarm gogunlugu yanhg yolda olmakla cehenneme mustahak olur.

Son hadis ise muslumanların yahudilere ve hiristiyanlara uymaya özen göstereceklerini, bu iki milletin ahlak ve yaşantılarına adeta imrenircesine eğileceklerini ve bir takım bid'at ve nefsi arzulara esir gibi bağlanacaklarını haber veriyor. Bu da mucize olarak gerçekleşmiştir. Bugun İslam toplumunda tamamen İslam dinine ve Asr-i Saadetin güzel yaşantısına ters düşen kötülüklere, bid'atlere, sefahet ve ahlaki çöküntüye doğru hızla gittiği veya sürüklendiği büyük üzüntü ile muşahede edilmektedir


Ebû Hurayra (r.anh)’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Yahudiler yetmiş bir veya yetmiş iki fırkaya ayrıldılar Hıristiyanlar da bir o kadar... Benim ummetim ise yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır.”
(Tirmizi, İman, Bab 18, Hadis no: 2640; İbn Mâce, Fiten: 17; Ebû Davud, Sünnet: 1)
ž Bu konuda Sa’d, Abdullah b. Amr ve Avf b. Mâlik’den de hadis rivâyet edilmiştir.
Tirmizî: Ebû Hurayra hadisi hasen sahihtir.


Abdullah b. Amr (r.anh)’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: “İsrail oğullarına gelen her şey benim ümmetime de gelecektir. Ayakkabının ayakkabıya eşitliği gibi aynı durumda olacaklardır. Hatta onlardan bir kimse açıkça annesine yaklaşan kimse olsa ümmetimden de böyle yapanlar çıkacaktır. İsrail oğulları yetmiş iki millete ayrılmışlardı. Ummetim ise yetmiş üç millete ayrılacaktır. Bunlardan biri hariç hepsi Cehennem’de olacaktır.
Ashab: “O millet kimdir?” diye sordular da ,
Rasûlullah (s.a.v.)’de şöyle buyurdu: “Ben ve ashabım hangi milletten isek o milletten ve dinden olanlardır.”
(Tirmizi, İman, Bab 18, Hadis no: 2641)
ž Tirmizî: Bu hadis önceki hadise göre daha fazla izah edilmiştir. Bu hadis garib olup sadece bu şekliyle bilmekteyiz.