Bu şikayet, bu problem gece uyumama ile alakalı. Bir çok soru bu problemin çözümüne davet ediyor. İnsanların çoğu uzun zamanlarını gece uyumamakla kaybediyorlar.
Gece uyumamak -seher- tek bir çeşit değildir. Bilakis üç çeşittir.
Birincisi: Allahû Teâlâ’ya itaatle geceyi uykusuz geçirmek. Bu övülmüş bir seherdir. Müslümanların toplumsal menfaatlerinde geceyi uykusuz geçirmek.Cihad ve sınırlarda nöbet tutmak, geceyi Kur’an okumak ve teheccüdle ihya etmek.
“Geceleri pek az uyurlardı. (Kalan saatlerinde de namaz kılar ve ibadet ederlerdi) Seher vakitlerinde de istiğfar ederlerdi.” (Zariyat, 51/17-18)
Bu makamda müslümanlar için gece nöbet tutan yüce sahabenin hikayesini unutmayalım. Nöbet vaktini namazla geçiriyor. Müşriklerin attığı bir ok ona isabet ediyor. Kan akıyor fakat o hâla namazına devam ediyor ve Rabbine yalvarmanın lezzetini tadıyor.
Bazı ilim ehli, ilmi meseleleri müzakere ederken sabahladıkları varit olmuştur.
Geceyi, İslam ümmet için, gayretlilerin uykusunu kaçıran meseleleri münakaşa ederek uykusuz geçiren muhlis davetçiler vardı ve hâlâ vardırlar. Arkadaşlarla vakitlerini geçiriyorlar bu meseleler onların uykularını kaçırıyor. İşte bu davetçilerden Şeyh Abdulhalim ve Beşir el-İbrahim’i arasında geçenler. Cezayir müslüman alimler cemiyetinin müessislerindendirler. Medine-i Münevvere’de kaldıkları dönemde geceleri sabaha kadar uykusuz geçiriyorlardı. İslâm ümmetinin durumunu, ondaki bozulma ve yozlaşmayı, bidatler ve geri kalmanın sebeplerini ve Cezayir toplumunun yok olmaktan kurtulmak için planlar yapıyorlardı.
Bu çeşit seherin hepsi övülmüştür. Eğer daha önemli bir şer’i maslahata engel olmuyorsa. Kendisinden daha üstün ya da vacip veyahut daha tercih edilen şer’î bir maslahatın kaybına sebebiyet vermiyorsa. Bazıları şer’i meselelerde sabahlıyorlar fakat sabah namazını kaçırıyorlar bu büyük bir hata ve eksiktir.
İkincisi: Mübah olan seher.
Mübah bir iş yaparken, tabi ki bir vacibi kaybetmeye sebep olmamak şartıyla. Örneğin: Misafirle konuşmak, seferde yolun zorluğunu kolaylaştırıp basitleştirmek için Peygamber (s.a.v.) bazı hanımlarına yolculukta eşlik eder ve onlarla konuşurdu. Misafire hoş vakit geçirten sohbet ve ona konuşmada eşlik etmek.
Gece çalışanların çoğu bu kısma girerler. Günümüzün maddi şartlarının oluşturduğu bir gereklilik. Şüphesiz ki müslümanların bazı maslahatları için bazılarının gece çalışması gerekir. Güvenlik, hastane, havaalanı, elektrik, vs. gibi yerlerde olduğu gibi.
Üçüncüsü: Yüce Allah’a isyan edilerek yapılan seher.
Kötü filimler seyretmek, haram oyunlar oynamak -kâğıt gibi vs.- ya da insanların etini gıybetle yemek, küfretme, iftira ve buna benzer durumdaki günahlar.
Bu çeşit seher haramdır. Sahibini günahkar eder. Böylece Allah’ın azabına mustahak olur. Bu zamanda daha da çoğaldı. Bazı sebeplerde şiirde zikr edildiği gibi...
“Gençlik ve boş vakit ve modernlik
Kişi için fesattır hem de ne fasat.”
İşte bunlar seherin üç çeşididir.
Biz bunların arasını, farkını ayırabilmeliyiz.
Günümüzdeki bazı sebeplerden seher (gece uyumama) yaygınlaştı.
1. Dünya işleri için seher
Bazı tüccarların ticari işlerini koşuşturmak, bazı talebelerin müzakereleri gibi. Bunlar ve benzerleri, vakitlerini iyi bir şekilde basiretli bir düzenlemeyle tertip etmeleri yaraşır kendilerini fesada götürerek seherden korumak için.
2. İçinde bulunduğumuz asrın tabiatı.
Toplumsal şartları değiştiren asrın tabiatı, eskiler karanlık çağdan bu yana sessizlik ve uykuda geçiriyorlardı vakitlerini. Elektriğin icadı ile insanlar karanlıkta yapamadıklarını böylece gecede devam ettirmeye başladılar. İlişki, çalışma ve aktivitelerin çoğu gece devam ediyor. Hatta bazı insanların gecesi gündüze dönüştü.
3. Çeşitli yayın organlarında yayınlanan program ve çalışmalara çoğu insanların yönelmesi. Radyo, televizyon, video diye isimlendirilen ve diğerleri.
4. İnsanların çoğu aile ilişki ve ziyaretlerini, program ve aile dışı ilişkilerini gece yapmaları tabi ki bu da çalışma ve eğitimin tabiatı gereği oluyor. Öyleki artık gündüz ziyarete gelen bulmak çok az. Ancak hafta sonu tatillerinde mümkün. Hatta ilmi derslerin çoğu bile artık yatsı namazından sonra oluyor.
5. Bazı insanların birbirini çağrıştıran uzun konuşma ve gevezeliğe kendilerini kaptırmaları. Belki de bu gevezelik ve gülmeyle başkalarını rahatsız ediyorlar. Öğrenciler arasındaki bu olgu apaçık yaygın bir şekilde ortadadır. Bazı ağır misafirlerin gelmesiyle geceyi faydasız konuşmalarla geçiriyorlar. Kendilerine ve başkalarına da zarar veriyorlar, sonra çoğu farzları kaybediyorlar.
6. Uyuyamama.
Uykusuzluk çoğu zaman kişiyi günah işlemeye ve Allahû Teâlâ’dan uzaklaştırmaya sebebiyet veriyor. Rabbinden uzaklaşmak itminan ve unsiyeti ona tattırmaz. O daima bir tedirginlik, vahşet ve düzensizlik -huzursuzluk- içindedir.
Nasıl ki kişinin yanında ailevi, maddi, eğitim ile ilgili, ameli ve diğer problemlerin tedirginlik ve uykusuzluk meydana getirmede, ortaya çıkıncaya kadar apaçık bir etkisi olduğu gibi.
Uykusuzluğu, güzel uykudan, esir olan ümmetinin islahı için aşırı olan isteği ve Allah korkusundan dolayı haram kılanlar var. Biz bunu inkar etmiyoruz.
Seherin çeşit ve en belirgin sebeplerini ortaya serdikten sonra belki bazı sebeplerden bu şikayetin tedavisi ortaya çıkıyor. Bu şikayet ki artık bu toplumda yaygın olmuş.
İlmi ve fikri taraftan tedavi edilmesi. Seherin üzerine bina edilen zararın büyüklüğünü ve kaçırılan büyük amelleri düşünmelidir.
1- Şer’î vaciplerin ihmali:
Sabah namazını kılamama -daha önce geçtiği gibi- ya da cemaatle hiç bir hassasiyet ve huşu olmadan ve namazından bir şey anlamıyor, uykuyla onu güreştiren şiddetli bitkinlikten dolayı imamın ne okuduğunu, hangi rekâtte olduğunu bilmiyor, kunutta, rukuda ve secdede ne dediğini bilmiyor. Bundan dolayı Peygamber (s.a.v.) yatsı namazından sonra konuşmayı nehyetmiştir.
2- Bedenî zararlar.
Bu da geceyi hareket ve aktivitelerle gündüzü de dinlenme için kullanmasından dolayı. Bu durum Allahû Teâlâ’nın yeryüzünde ve nefiste yarattığı tabiatla ters düşüyor.
“Geceyi bir örtü eyledik, gündüzü de (yaşamanız için) kazanma zamanı yaptık.” (Nebe, 78/11-12)
“(Ey Rasûlüm) De ki: Düşündünüz mü hiç: Eğer Allah üzerinizde geceyi ta kıyamet gününe kadar aralıksız devam ettirse, Allah’tan başka size bir ışık getirecek ilah kimdir.” (Kasas, 28/71)
“De ki: Söyleyin bakalım, eğer Allah üzerinizde gündüzü ta kıyamet gününe kadar aralıksız devam ettirse, Allah’tan başka istirahat edeceğiniz geceyi size getirerek ilâh kimdir. Hâlâ görmeyecek misiniz.” (Kasas, 28/72)
Bundan dolayı yoldan sapan toplulukları ve fıtrata muhalefet edenleri görüyoruz. Sıkıntılı bir hayat kötü sağlık şartlarındandırlar. Tecrübe edildiği ve gözlemlendiği gibi gecenin bir saatlik uykusu diğer vakitlerdeki uykuların iki katına denktir.
3- Çoğu memurların görevlerindeki ihmalleri
Çoğu memurların görevlerindeki ihmalleri misal çalışmasına bitkin ve geç geliyor böylece görevini zayıf bir şekilde yerine getiriyor, gelenlere kötü muamele ediyor. Belki maaşının bir kısmı şüpheli oluyor. Bu da amelinde olan ihmalden dolayı.
Bunun benzerini gece uyumayan öğrenciler hakkında ise şöyle. Bundan sonra okula ya da üniversiteye geç geliyorlar. İlk ders boşa gitmiştir. Sonra birisi sandalyeye oturuyor. Sandalyenin üzerinde ne derse karşı bir dikkat ne de merak edip kavramak arzusu.
4- Uyku vaktinin dışında uyumak.
Geceyi uykusuz geçiren bir bakmışsınız ikindiden sonra uyumuş, halbuki selef zaruret olmadıkça ikindiden sonra uyumayı kerih (hoş görmemiş) görmüşlerdir. Ama ihtiyaca binaen bir şey olmaz.
Diğer taraftan bu uyku başağrısına sebep oluyor aynı şekilde günün canlı vaktini boşa harcamış oluyor.
5- Sünnet olan ibadetlere mani olabiliyor.
Bazı sünnet olan ibadetlere mani oluyor. Misal gecenin üçte birini teheccüdle ihya etmek. Peki geceyi uykusuz geçiren nasıl yapacak bunu? Sünnet olan oruç için sahura nasıl kalkacak? Şüphesiz bitkinlik ve çabalama onun uyanmasına engel olacaktır. Kalkamadığından da kendisi için çok hayır kaçırmış olacaktır.
6- Günün başında erken kalkmanın bereketini kaçırmak.
Geceyi uyumadan geçirenler sabah namazından sonra uyurlar. Nefislerini Peygamber (s.a.v.)’in “ümmetim için sabah olan erken vakti bereketli kılındı.” buyurarak övdüğü vakitten, mahrum ediyorlar. Allah’ı zikretmek için güneş doğana kadar mescitte oturamıyorlar. Faziletli ve bereketli vakit olan sabahleyin rızıklarını toplamak için çalışamıyorlar. Bu durum şu anda bizde genelleşmiş bir durumda. Hatta erken vakitte dükkanını açan bir tüccar görmek çok nadirdir.
Gece uyumamaktan kaynaklandığını bildiği zaman akıllı kişi ağırlık yapan zararlar bundan dolayı başına geliyor. Şüphesiz ki kendini düzeltmek için seri bir şekilde hareket edecek ve kaçırdığını tedarik etmiş olacak. Böylece tedavi yoluna ilk adımı atmış olacaktır.
Bunlar, problemin çözümünde ameli tarafa işaretlerdir. Tedaviye ulaşmak isteyene rehberlik edecektir.
1- Kendini erken uyumaya alıştırmak.
Kendini erken uyumaya alıştırmak için çabalamak. Gece uyumamak bir alışkanlıktır. Kişi nefsine karşı direnip kararlı ve samimiyetle ona galip gelir. Allah’ın izniyle böylece bir kaç günde erken uyuyanların izinde gitmiş olur.
2- Evlilik:
Bekarların çoğu hayatlarında belli bir düzen yoktur. Bilakis beraber sabahlıyorlar, birbirlerini bu hususta cesaretlendiriyorlar. Çünkü onlarda ne aile ne de çocuk mesuliyeti yoktur. Ama evli olan kişi boynunda aile ve çocuk sorumluluğu var. Korkmasınlar, endişelenmesinler diye onlara çabuk bir şekilde döner. Tecrübe eden bilir bunu.
3- Onu ilgilendiren her alanda mesuliyet hassasiyetinin artması.
Sırtında bir yük olduğunu ve onu yerine getirmesi gerektiğini hissediyor. Vaktini boşa harcama ve aşırılıkta bulunması mümkün değildir. Sorumluluk bilinci olmayan safsata işlerinde ve kıymetini tam takdir edemediği mevzularda vakit hazinesini dağıtmış olur.
4- Uyku ihtiyacını “kaylule” ile gidermesi (telafi etmesi).
Uyku ihtiyacını uyuk vakti olmayan vakitlerde uyuma yerine bu ihtiyacını “kaylule” uykusuyla telafi etmesi. Daha önce belirttiğimiz gibi ikindi namazından sonra ve yatsı namazından önce uyumak zararlıdır. “Kaylule yapınız, muhakkak şeytan kaylule yapmaz.” Hadis-i şerifiyle Peygamber (s.a.v.) ümmetine tavsiyede bulunmuştur.
İşte bunlar ameli bazı çözümlerdir seher problemi için. Dosdoğru yola hidayet eden Allah’tır.
Gece uyumamak -seher- tek bir çeşit değildir. Bilakis üç çeşittir.
Birincisi: Allahû Teâlâ’ya itaatle geceyi uykusuz geçirmek. Bu övülmüş bir seherdir. Müslümanların toplumsal menfaatlerinde geceyi uykusuz geçirmek.Cihad ve sınırlarda nöbet tutmak, geceyi Kur’an okumak ve teheccüdle ihya etmek.
“Geceleri pek az uyurlardı. (Kalan saatlerinde de namaz kılar ve ibadet ederlerdi) Seher vakitlerinde de istiğfar ederlerdi.” (Zariyat, 51/17-18)
Bu makamda müslümanlar için gece nöbet tutan yüce sahabenin hikayesini unutmayalım. Nöbet vaktini namazla geçiriyor. Müşriklerin attığı bir ok ona isabet ediyor. Kan akıyor fakat o hâla namazına devam ediyor ve Rabbine yalvarmanın lezzetini tadıyor.
Bazı ilim ehli, ilmi meseleleri müzakere ederken sabahladıkları varit olmuştur.
Geceyi, İslam ümmet için, gayretlilerin uykusunu kaçıran meseleleri münakaşa ederek uykusuz geçiren muhlis davetçiler vardı ve hâlâ vardırlar. Arkadaşlarla vakitlerini geçiriyorlar bu meseleler onların uykularını kaçırıyor. İşte bu davetçilerden Şeyh Abdulhalim ve Beşir el-İbrahim’i arasında geçenler. Cezayir müslüman alimler cemiyetinin müessislerindendirler. Medine-i Münevvere’de kaldıkları dönemde geceleri sabaha kadar uykusuz geçiriyorlardı. İslâm ümmetinin durumunu, ondaki bozulma ve yozlaşmayı, bidatler ve geri kalmanın sebeplerini ve Cezayir toplumunun yok olmaktan kurtulmak için planlar yapıyorlardı.
Bu çeşit seherin hepsi övülmüştür. Eğer daha önemli bir şer’i maslahata engel olmuyorsa. Kendisinden daha üstün ya da vacip veyahut daha tercih edilen şer’î bir maslahatın kaybına sebebiyet vermiyorsa. Bazıları şer’i meselelerde sabahlıyorlar fakat sabah namazını kaçırıyorlar bu büyük bir hata ve eksiktir.
İkincisi: Mübah olan seher.
Mübah bir iş yaparken, tabi ki bir vacibi kaybetmeye sebep olmamak şartıyla. Örneğin: Misafirle konuşmak, seferde yolun zorluğunu kolaylaştırıp basitleştirmek için Peygamber (s.a.v.) bazı hanımlarına yolculukta eşlik eder ve onlarla konuşurdu. Misafire hoş vakit geçirten sohbet ve ona konuşmada eşlik etmek.
Gece çalışanların çoğu bu kısma girerler. Günümüzün maddi şartlarının oluşturduğu bir gereklilik. Şüphesiz ki müslümanların bazı maslahatları için bazılarının gece çalışması gerekir. Güvenlik, hastane, havaalanı, elektrik, vs. gibi yerlerde olduğu gibi.
Üçüncüsü: Yüce Allah’a isyan edilerek yapılan seher.
Kötü filimler seyretmek, haram oyunlar oynamak -kâğıt gibi vs.- ya da insanların etini gıybetle yemek, küfretme, iftira ve buna benzer durumdaki günahlar.
Bu çeşit seher haramdır. Sahibini günahkar eder. Böylece Allah’ın azabına mustahak olur. Bu zamanda daha da çoğaldı. Bazı sebeplerde şiirde zikr edildiği gibi...
“Gençlik ve boş vakit ve modernlik
Kişi için fesattır hem de ne fasat.”
İşte bunlar seherin üç çeşididir.
Biz bunların arasını, farkını ayırabilmeliyiz.
Günümüzdeki bazı sebeplerden seher (gece uyumama) yaygınlaştı.
1. Dünya işleri için seher
Bazı tüccarların ticari işlerini koşuşturmak, bazı talebelerin müzakereleri gibi. Bunlar ve benzerleri, vakitlerini iyi bir şekilde basiretli bir düzenlemeyle tertip etmeleri yaraşır kendilerini fesada götürerek seherden korumak için.
2. İçinde bulunduğumuz asrın tabiatı.
Toplumsal şartları değiştiren asrın tabiatı, eskiler karanlık çağdan bu yana sessizlik ve uykuda geçiriyorlardı vakitlerini. Elektriğin icadı ile insanlar karanlıkta yapamadıklarını böylece gecede devam ettirmeye başladılar. İlişki, çalışma ve aktivitelerin çoğu gece devam ediyor. Hatta bazı insanların gecesi gündüze dönüştü.
3. Çeşitli yayın organlarında yayınlanan program ve çalışmalara çoğu insanların yönelmesi. Radyo, televizyon, video diye isimlendirilen ve diğerleri.
4. İnsanların çoğu aile ilişki ve ziyaretlerini, program ve aile dışı ilişkilerini gece yapmaları tabi ki bu da çalışma ve eğitimin tabiatı gereği oluyor. Öyleki artık gündüz ziyarete gelen bulmak çok az. Ancak hafta sonu tatillerinde mümkün. Hatta ilmi derslerin çoğu bile artık yatsı namazından sonra oluyor.
5. Bazı insanların birbirini çağrıştıran uzun konuşma ve gevezeliğe kendilerini kaptırmaları. Belki de bu gevezelik ve gülmeyle başkalarını rahatsız ediyorlar. Öğrenciler arasındaki bu olgu apaçık yaygın bir şekilde ortadadır. Bazı ağır misafirlerin gelmesiyle geceyi faydasız konuşmalarla geçiriyorlar. Kendilerine ve başkalarına da zarar veriyorlar, sonra çoğu farzları kaybediyorlar.
6. Uyuyamama.
Uykusuzluk çoğu zaman kişiyi günah işlemeye ve Allahû Teâlâ’dan uzaklaştırmaya sebebiyet veriyor. Rabbinden uzaklaşmak itminan ve unsiyeti ona tattırmaz. O daima bir tedirginlik, vahşet ve düzensizlik -huzursuzluk- içindedir.
Nasıl ki kişinin yanında ailevi, maddi, eğitim ile ilgili, ameli ve diğer problemlerin tedirginlik ve uykusuzluk meydana getirmede, ortaya çıkıncaya kadar apaçık bir etkisi olduğu gibi.
Uykusuzluğu, güzel uykudan, esir olan ümmetinin islahı için aşırı olan isteği ve Allah korkusundan dolayı haram kılanlar var. Biz bunu inkar etmiyoruz.
Seherin çeşit ve en belirgin sebeplerini ortaya serdikten sonra belki bazı sebeplerden bu şikayetin tedavisi ortaya çıkıyor. Bu şikayet ki artık bu toplumda yaygın olmuş.
İlmi ve fikri taraftan tedavi edilmesi. Seherin üzerine bina edilen zararın büyüklüğünü ve kaçırılan büyük amelleri düşünmelidir.
1- Şer’î vaciplerin ihmali:
Sabah namazını kılamama -daha önce geçtiği gibi- ya da cemaatle hiç bir hassasiyet ve huşu olmadan ve namazından bir şey anlamıyor, uykuyla onu güreştiren şiddetli bitkinlikten dolayı imamın ne okuduğunu, hangi rekâtte olduğunu bilmiyor, kunutta, rukuda ve secdede ne dediğini bilmiyor. Bundan dolayı Peygamber (s.a.v.) yatsı namazından sonra konuşmayı nehyetmiştir.
2- Bedenî zararlar.
Bu da geceyi hareket ve aktivitelerle gündüzü de dinlenme için kullanmasından dolayı. Bu durum Allahû Teâlâ’nın yeryüzünde ve nefiste yarattığı tabiatla ters düşüyor.
“Geceyi bir örtü eyledik, gündüzü de (yaşamanız için) kazanma zamanı yaptık.” (Nebe, 78/11-12)
“(Ey Rasûlüm) De ki: Düşündünüz mü hiç: Eğer Allah üzerinizde geceyi ta kıyamet gününe kadar aralıksız devam ettirse, Allah’tan başka size bir ışık getirecek ilah kimdir.” (Kasas, 28/71)
“De ki: Söyleyin bakalım, eğer Allah üzerinizde gündüzü ta kıyamet gününe kadar aralıksız devam ettirse, Allah’tan başka istirahat edeceğiniz geceyi size getirerek ilâh kimdir. Hâlâ görmeyecek misiniz.” (Kasas, 28/72)
Bundan dolayı yoldan sapan toplulukları ve fıtrata muhalefet edenleri görüyoruz. Sıkıntılı bir hayat kötü sağlık şartlarındandırlar. Tecrübe edildiği ve gözlemlendiği gibi gecenin bir saatlik uykusu diğer vakitlerdeki uykuların iki katına denktir.
3- Çoğu memurların görevlerindeki ihmalleri
Çoğu memurların görevlerindeki ihmalleri misal çalışmasına bitkin ve geç geliyor böylece görevini zayıf bir şekilde yerine getiriyor, gelenlere kötü muamele ediyor. Belki maaşının bir kısmı şüpheli oluyor. Bu da amelinde olan ihmalden dolayı.
Bunun benzerini gece uyumayan öğrenciler hakkında ise şöyle. Bundan sonra okula ya da üniversiteye geç geliyorlar. İlk ders boşa gitmiştir. Sonra birisi sandalyeye oturuyor. Sandalyenin üzerinde ne derse karşı bir dikkat ne de merak edip kavramak arzusu.
4- Uyku vaktinin dışında uyumak.
Geceyi uykusuz geçiren bir bakmışsınız ikindiden sonra uyumuş, halbuki selef zaruret olmadıkça ikindiden sonra uyumayı kerih (hoş görmemiş) görmüşlerdir. Ama ihtiyaca binaen bir şey olmaz.
Diğer taraftan bu uyku başağrısına sebep oluyor aynı şekilde günün canlı vaktini boşa harcamış oluyor.
5- Sünnet olan ibadetlere mani olabiliyor.
Bazı sünnet olan ibadetlere mani oluyor. Misal gecenin üçte birini teheccüdle ihya etmek. Peki geceyi uykusuz geçiren nasıl yapacak bunu? Sünnet olan oruç için sahura nasıl kalkacak? Şüphesiz bitkinlik ve çabalama onun uyanmasına engel olacaktır. Kalkamadığından da kendisi için çok hayır kaçırmış olacaktır.
6- Günün başında erken kalkmanın bereketini kaçırmak.
Geceyi uyumadan geçirenler sabah namazından sonra uyurlar. Nefislerini Peygamber (s.a.v.)’in “ümmetim için sabah olan erken vakti bereketli kılındı.” buyurarak övdüğü vakitten, mahrum ediyorlar. Allah’ı zikretmek için güneş doğana kadar mescitte oturamıyorlar. Faziletli ve bereketli vakit olan sabahleyin rızıklarını toplamak için çalışamıyorlar. Bu durum şu anda bizde genelleşmiş bir durumda. Hatta erken vakitte dükkanını açan bir tüccar görmek çok nadirdir.
Gece uyumamaktan kaynaklandığını bildiği zaman akıllı kişi ağırlık yapan zararlar bundan dolayı başına geliyor. Şüphesiz ki kendini düzeltmek için seri bir şekilde hareket edecek ve kaçırdığını tedarik etmiş olacak. Böylece tedavi yoluna ilk adımı atmış olacaktır.
Bunlar, problemin çözümünde ameli tarafa işaretlerdir. Tedaviye ulaşmak isteyene rehberlik edecektir.
1- Kendini erken uyumaya alıştırmak.
Kendini erken uyumaya alıştırmak için çabalamak. Gece uyumamak bir alışkanlıktır. Kişi nefsine karşı direnip kararlı ve samimiyetle ona galip gelir. Allah’ın izniyle böylece bir kaç günde erken uyuyanların izinde gitmiş olur.
2- Evlilik:
Bekarların çoğu hayatlarında belli bir düzen yoktur. Bilakis beraber sabahlıyorlar, birbirlerini bu hususta cesaretlendiriyorlar. Çünkü onlarda ne aile ne de çocuk mesuliyeti yoktur. Ama evli olan kişi boynunda aile ve çocuk sorumluluğu var. Korkmasınlar, endişelenmesinler diye onlara çabuk bir şekilde döner. Tecrübe eden bilir bunu.
3- Onu ilgilendiren her alanda mesuliyet hassasiyetinin artması.
Sırtında bir yük olduğunu ve onu yerine getirmesi gerektiğini hissediyor. Vaktini boşa harcama ve aşırılıkta bulunması mümkün değildir. Sorumluluk bilinci olmayan safsata işlerinde ve kıymetini tam takdir edemediği mevzularda vakit hazinesini dağıtmış olur.
4- Uyku ihtiyacını “kaylule” ile gidermesi (telafi etmesi).
Uyku ihtiyacını uyuk vakti olmayan vakitlerde uyuma yerine bu ihtiyacını “kaylule” uykusuyla telafi etmesi. Daha önce belirttiğimiz gibi ikindi namazından sonra ve yatsı namazından önce uyumak zararlıdır. “Kaylule yapınız, muhakkak şeytan kaylule yapmaz.” Hadis-i şerifiyle Peygamber (s.a.v.) ümmetine tavsiyede bulunmuştur.
İşte bunlar ameli bazı çözümlerdir seher problemi için. Dosdoğru yola hidayet eden Allah’tır.
