E
Çevrimdışı
Batıl Kıyas
Kıyas ancak, sağlam delillere dayanarak ve illetlerdeki benzerliğe göre yapılır. Zanni delillerle veya zanlarla kıyas yapılmaz.
Hiçbir şeri nassa dayanmayan sadece heva ve hevese göre yapılan kıyas, batıl kıyastır. İlk kez batıl yani; geçersiz bir kıyas yapan, İblis (aleyhillane)’dir.
Şeri naslara, yani; Kur’an ve sünnete göre değil de, akla ya da heva ve hevese göre yapılan kıyaslar da, İblis’inki gibi batıl kıyastır .
Cafer es Sadık (r.a), babasından, o da dedesinden Rasulullah (s.a.s)’ın şöyle dediğini rivayet etmiştir:
“Din konusunda rey ile ilk kıyas yapan, İblis’tir. ALLAH (c.c) ona:
“Adem’e secde et” diye emretti. O ise secde etmedi ve:
“Ben ondan daha hayırlıyım” dedi.”
Cafer (r.a) sonra şöyle devam etti:
“Kim, din konusunda rey ile kıyas yaparsa, ALLAH (c.c) kıyamet gününde onu, İblisle birlikte haşredecektir.”(Ebu Naim-Hulye, Deylemi)
Hasen el Basri (r.a), şöyle dedi:
“İlk kıyas yapan, İblis’tir ve yanlış kıyas yapmıştır” (İbni Cerir)
İbni Sirin şöyle dedi:
“Fasık kıyas yapılması sebebiyle, güneş ve aya ibadet edildi.” (İbni Cerir)
Ayetten Çıkan Hükümler:
1 - ALLAH (c.c), melekleri Adem (a.s)’e saygı secdesi yaptırarak, insana ikramda bulunmuştur.
2 - Kibir ve hased; insanı küfre sürükleyen, aklı, basireti ve düşünceyi kör eden kötü birer haslettir.
3 - İblis (aleyhillane)’in yaptığı kıyas, fasit bir kıyastır. Çünkü hiçbir nassa dayanmamakta ve ALLAH’ın emrine karşı gelmektedir. Onun için Kur’an ayetlerine zıt olan ve sağlam delillere göre yapılmayan kıyaslar batıldır. İblis’in kıyası gibidir.
4 - ALLAH (c.c)’a gerçekten teslim olmuş müslüman bir kul, ALLAH (c.c)’tan gelen emirlere hiç tereddütsüz tabi olur, itaat eder. ALLAH’ın emirleri, heva ve hevesine ya da akıl ve mantığına zıd gelse bile itaatten geri kalmaz.
ALLAH’ın emirlerine, heva ve heveslerine veya kendi kıt akıllarına uymadığı için karşı gelen, reddeden, onları iyi görmeyen kimse, İblis’le birlikte haşrolacaktır .
5 - İslam şeriatini bir kenara atarak beşer aklının ürünü olan kanunları uygulayan yöneticiler, ALLAH (c.c)’ın emrine karşı gelen İblis gibidirler ve onunla birlikte haşrolunacaklardır.
6 - Bu ayette, ALLAH (c.c) ile İblis arasında karşılıklı bir konuşma olduğu görülmektedir. Fakat bu konuşmanın nasıl olduğunu veya ne şekilde olduğunu, detaylarını sadece ALLAH (c.c) bilir. Bizim bu konudaki inancımız ayette geçtiği gibidir. Yani; bir konuşma olmuştur. Fakat konuşmanın gerçek mahiyetini biz bilemeyiz, ALLAH (c.c)’a havale ederiz.
Ayetleri tefsir ederken, “ALLAH bu konuda şöyle buyurmuştur” vs. şeklindeki bize ait ifadeler, meseleyi başka naslar ışığında açıp daha anlaşılır hale getirmek için kullanılmış ifadelerdir.
7 - ALLAH (c.c), İblis (aleyhillane)’in niçin Adem (a.s)’e secde etmediğini çok iyi bilmekteydi. Buna rağmen ona, Adem (a.s)’e neden secde etmediğini sorması, kendi itirafıyla İblis’in suçunu isbat etmek içindir.
Rabbimizin bu uygulaması bize, suçluya ceza vermeden önce, şayet imkan varsa, “suçu işleme sebebini” sormak gerektiğini göstermektedir.
8.CÜZ A'RAF SURESİ
Kıyas ancak, sağlam delillere dayanarak ve illetlerdeki benzerliğe göre yapılır. Zanni delillerle veya zanlarla kıyas yapılmaz.
Hiçbir şeri nassa dayanmayan sadece heva ve hevese göre yapılan kıyas, batıl kıyastır. İlk kez batıl yani; geçersiz bir kıyas yapan, İblis (aleyhillane)’dir.
Şeri naslara, yani; Kur’an ve sünnete göre değil de, akla ya da heva ve hevese göre yapılan kıyaslar da, İblis’inki gibi batıl kıyastır .
Cafer es Sadık (r.a), babasından, o da dedesinden Rasulullah (s.a.s)’ın şöyle dediğini rivayet etmiştir:
“Din konusunda rey ile ilk kıyas yapan, İblis’tir. ALLAH (c.c) ona:
“Adem’e secde et” diye emretti. O ise secde etmedi ve:
“Ben ondan daha hayırlıyım” dedi.”
Cafer (r.a) sonra şöyle devam etti:
“Kim, din konusunda rey ile kıyas yaparsa, ALLAH (c.c) kıyamet gününde onu, İblisle birlikte haşredecektir.”(Ebu Naim-Hulye, Deylemi)
Hasen el Basri (r.a), şöyle dedi:
“İlk kıyas yapan, İblis’tir ve yanlış kıyas yapmıştır” (İbni Cerir)
İbni Sirin şöyle dedi:
“Fasık kıyas yapılması sebebiyle, güneş ve aya ibadet edildi.” (İbni Cerir)
Ayetten Çıkan Hükümler:
1 - ALLAH (c.c), melekleri Adem (a.s)’e saygı secdesi yaptırarak, insana ikramda bulunmuştur.
2 - Kibir ve hased; insanı küfre sürükleyen, aklı, basireti ve düşünceyi kör eden kötü birer haslettir.
3 - İblis (aleyhillane)’in yaptığı kıyas, fasit bir kıyastır. Çünkü hiçbir nassa dayanmamakta ve ALLAH’ın emrine karşı gelmektedir. Onun için Kur’an ayetlerine zıt olan ve sağlam delillere göre yapılmayan kıyaslar batıldır. İblis’in kıyası gibidir.
4 - ALLAH (c.c)’a gerçekten teslim olmuş müslüman bir kul, ALLAH (c.c)’tan gelen emirlere hiç tereddütsüz tabi olur, itaat eder. ALLAH’ın emirleri, heva ve hevesine ya da akıl ve mantığına zıd gelse bile itaatten geri kalmaz.
ALLAH’ın emirlerine, heva ve heveslerine veya kendi kıt akıllarına uymadığı için karşı gelen, reddeden, onları iyi görmeyen kimse, İblis’le birlikte haşrolacaktır .
5 - İslam şeriatini bir kenara atarak beşer aklının ürünü olan kanunları uygulayan yöneticiler, ALLAH (c.c)’ın emrine karşı gelen İblis gibidirler ve onunla birlikte haşrolunacaklardır.
6 - Bu ayette, ALLAH (c.c) ile İblis arasında karşılıklı bir konuşma olduğu görülmektedir. Fakat bu konuşmanın nasıl olduğunu veya ne şekilde olduğunu, detaylarını sadece ALLAH (c.c) bilir. Bizim bu konudaki inancımız ayette geçtiği gibidir. Yani; bir konuşma olmuştur. Fakat konuşmanın gerçek mahiyetini biz bilemeyiz, ALLAH (c.c)’a havale ederiz.
Ayetleri tefsir ederken, “ALLAH bu konuda şöyle buyurmuştur” vs. şeklindeki bize ait ifadeler, meseleyi başka naslar ışığında açıp daha anlaşılır hale getirmek için kullanılmış ifadelerdir.
7 - ALLAH (c.c), İblis (aleyhillane)’in niçin Adem (a.s)’e secde etmediğini çok iyi bilmekteydi. Buna rağmen ona, Adem (a.s)’e neden secde etmediğini sorması, kendi itirafıyla İblis’in suçunu isbat etmek içindir.
Rabbimizin bu uygulaması bize, suçluya ceza vermeden önce, şayet imkan varsa, “suçu işleme sebebini” sormak gerektiğini göstermektedir.
8.CÜZ A'RAF SURESİ
