Çevrimdışı
6 Madde İle Cennetteki İmtihan
Rabbimiz insanı yaratmadan önce meleklere insanı yeryüzünde halife kılacağını söylemiş, melekler yeryüzünde fesat çıkaracak ve kan dökecek insanın halife kılınmasının gerekçesini anlamadıklarından bunu Rabbimize sormuşlardı. İlk insan Hz. Âdem ve Hz. Havva yaratıldıktan sonra doğrudan yeryüzüne değil cennete konulmuşlardı.
Normalde cennet imtihan yurdu değil ödül yurdu olduğu halde yeryüzüne indirilmeden önce insan cennette niçin böyle bir imtihandan geçirildi? Bunun sır ve hikmetleri neler olabilir?
Bu soruya önce tek cümlelik cevap verip sonra da bu cevabımızı açalım: “Rabbimiz, insanı dünya hayatındaki imtihan konusunda tecrübe sahibi kılmak için onu cennette böyle bir imtihandan geçirerek dünyaya yolladı”.
Bu ne demek?
İnsanın yeryüzündeki imtihanı Rabbine mi yoksa şeytana mı itaat edeceğinin sınanmasıdır. Bu imtihanda Rabbine itaat eden cenneti kazanacak, nefsine uyarak şeytana itaat eden ise cehennemlik olacaktır. Yüce Rabbimiz, yeryüzü imtihanının bir “prototip” halini cennette Hz. Âdem ve Hz. Havva’ya gösterdi. Eğer ona imtihana ilişkin bilgileri teorik olarak verseydi, insan yeryüzündeki çetin imtihanına hiçbir tecrübesi, hazırlığı, donanımı olmaksızın girmiş olacaktı. Oysa Hz. Âdem ve Hz. Havva üzerinde cennette gerçekleşen bu imtihan ile insanın yeryüzü imtihanı şu açılardan bir tecrübeye dayalı olarak başladı:
1. İnsan mutluluk ve mutsuzluğun sebebini öğrendi.
Hz. Âdem ile Hz. Havva, cennette isyan etmedikleri sürece rahat bir şekilde yaşıyorlardı. Ancak yasağı çiğneyip ağacın meyvesinden tattıklarında ellerindeki cennet nimeti gitti. İnsanoğlu burada ilk bilgiyi zihnine silinmeyecek olarak kodladı: “Allah’a isyan, nimetin elden gitmesine, kişinin mutsuz olmasına sebep olur. Allah’a itaat etmek nimetin elde kalmasına vesiledir.”
2. İnsan, şeytanın apaçık bir düşman olduğunu ve sinsi hilelerinin olduğunu öğrendi.
Hz. Âdem ile Havva, İblis’in yeminlerine kanarak onun doğru söylediğini düşünmüşler, onun vesvesesine kulak vermişlerdi. Ancak sonuç hiç de İblis’in söylediği gibi olmamış, yasak ağacın meyvesi onları hiç ummadıkları bir sona götürmüştü. Dünya imtihanında da böyledir; şeytan insana günahları hep süslü gösterir. “İçki iç derdini unutursun”, “kumar oyna kısa yoldan zengin olursun”, “fâiz ye, parana para katarsın” vb. Ama insan bir kere bu günahlara daldığında sağlığını, mal varlığını, dostlarını ve hepsinden önemlisi Rabbinin rızasını kaybeder. Böylece insan, yeryüzündeki “yasak ağaçlardan” uzak durması gerektiğini öğrendi.
Bu imtihanda şeytanın ne kadar düşman ve sinsi olduğu anlaşıldıktan sonra bizim niçin “kovulmuş şeytanın şerrinden Allah’a sığınmamız gerektiği” daha net anlaşılmış oldu.
3. İnsan, imtihanda başarılı olursa alacağı ödülün ne olduğunu öğrendi.
Hz. Âdem ve Havva’nın cennetteki kısa süreli yaşamları onlara yeryüzü imtihanında başarılı oldukları takdirde nasıl bir nimetle ödüllendirileceklerini gösterdi. Bundan böyle hep oraya özlem duyacaklar, kaybettikleri bu nimeti tekrar elde etmek için iştiyak ve sabırla gayret göstereceklerdi.
4. İnsan, günah işlediğinde ne yapması gerektiğini öğrendi.
Hz. Âdem ile Havva günah işlediklerinde pişmanlık duyup tövbe ettiler. Allah da onların tövbelerini bağışladı. Böylece bu imtihan onlara Allah’ın ne kadar bağışlayıcı olduğunu, günah işleyen insanın günahında ısrar etmeyip O’nun dergâhına sığınması gerektiğini göstermiş oldu.
5. İnsan, imtihanının ne kadar çetin olduğunu öğrendi.
İblis, cennet gibi bir yerde bulunan Hz. Âdem gibi Allah’ın kendisine bütün isimleri öğretip melekleri secde ettirdiği bir varlığı vesvesesi ile yoldan çıkarabilmişti. Bu imtihan sonucunda insan, yeryüzündeki imtihanının ne kadar çetin olduğunu, her an dikkatli olması gerektiğini, imtihanın gaflete gelmediğini yaşayarak öğrendi.
6. İnsan, hırs ve tamahın başını belaya soktuğunu öğrendi.
Hz. Âdem ve Havva zaten her türlü nimet içindeyken şeytan onlara olmayacak kuruntularla temenniler vaadetti. Onlar buna tamah gösterince eldeki nimetten de oldular.
Bu ilk imtihana dair daha onlarca belki yüzlerce hikmetten söz edilebilir. Ben, ilk anda akla gelen ve en önemli gördüğümüz hikmetleri dile getirmeye çalıştım. Rabbimiz en doğrusunu bilir.
Şu âyet kulağımıza küpe olsun:
“Ey Âdem oğulları! Şeytan, ana-babanızı, ayıp yerlerini kendilerine göstermek için elbiselerini soyarak cennetten çıkardığı gibi sizi de aldatmasın. Çünkü o ve yandaşları, sizin onları göremeyeceğiniz yerden sizi görürler. Şüphesiz biz şeytanları, inanmayanların dostları kıldık.”
[Araf, 27]
Rabbimiz bu imtihandan dersler çıkarmayı ve Şeytan’ın hile ve tuzaklarına kanmamayı, insanlık icabı bir günaha bulaşmamız halinde Hz. Âdem gibi derhal tövbe ile ilahî dergâha sığınmayı cümlemize nasip eylesin.
Doç. Dr. Soner Duman’ın Cennetteki İmtihan adlı yazısından alınmıştır.
Rabbimiz insanı yaratmadan önce meleklere insanı yeryüzünde halife kılacağını söylemiş, melekler yeryüzünde fesat çıkaracak ve kan dökecek insanın halife kılınmasının gerekçesini anlamadıklarından bunu Rabbimize sormuşlardı. İlk insan Hz. Âdem ve Hz. Havva yaratıldıktan sonra doğrudan yeryüzüne değil cennete konulmuşlardı.
Normalde cennet imtihan yurdu değil ödül yurdu olduğu halde yeryüzüne indirilmeden önce insan cennette niçin böyle bir imtihandan geçirildi? Bunun sır ve hikmetleri neler olabilir?
Bu soruya önce tek cümlelik cevap verip sonra da bu cevabımızı açalım: “Rabbimiz, insanı dünya hayatındaki imtihan konusunda tecrübe sahibi kılmak için onu cennette böyle bir imtihandan geçirerek dünyaya yolladı”.
Bu ne demek?
İnsanın yeryüzündeki imtihanı Rabbine mi yoksa şeytana mı itaat edeceğinin sınanmasıdır. Bu imtihanda Rabbine itaat eden cenneti kazanacak, nefsine uyarak şeytana itaat eden ise cehennemlik olacaktır. Yüce Rabbimiz, yeryüzü imtihanının bir “prototip” halini cennette Hz. Âdem ve Hz. Havva’ya gösterdi. Eğer ona imtihana ilişkin bilgileri teorik olarak verseydi, insan yeryüzündeki çetin imtihanına hiçbir tecrübesi, hazırlığı, donanımı olmaksızın girmiş olacaktı. Oysa Hz. Âdem ve Hz. Havva üzerinde cennette gerçekleşen bu imtihan ile insanın yeryüzü imtihanı şu açılardan bir tecrübeye dayalı olarak başladı:
1. İnsan mutluluk ve mutsuzluğun sebebini öğrendi.
Hz. Âdem ile Hz. Havva, cennette isyan etmedikleri sürece rahat bir şekilde yaşıyorlardı. Ancak yasağı çiğneyip ağacın meyvesinden tattıklarında ellerindeki cennet nimeti gitti. İnsanoğlu burada ilk bilgiyi zihnine silinmeyecek olarak kodladı: “Allah’a isyan, nimetin elden gitmesine, kişinin mutsuz olmasına sebep olur. Allah’a itaat etmek nimetin elde kalmasına vesiledir.”
2. İnsan, şeytanın apaçık bir düşman olduğunu ve sinsi hilelerinin olduğunu öğrendi.
Hz. Âdem ile Havva, İblis’in yeminlerine kanarak onun doğru söylediğini düşünmüşler, onun vesvesesine kulak vermişlerdi. Ancak sonuç hiç de İblis’in söylediği gibi olmamış, yasak ağacın meyvesi onları hiç ummadıkları bir sona götürmüştü. Dünya imtihanında da böyledir; şeytan insana günahları hep süslü gösterir. “İçki iç derdini unutursun”, “kumar oyna kısa yoldan zengin olursun”, “fâiz ye, parana para katarsın” vb. Ama insan bir kere bu günahlara daldığında sağlığını, mal varlığını, dostlarını ve hepsinden önemlisi Rabbinin rızasını kaybeder. Böylece insan, yeryüzündeki “yasak ağaçlardan” uzak durması gerektiğini öğrendi.
Bu imtihanda şeytanın ne kadar düşman ve sinsi olduğu anlaşıldıktan sonra bizim niçin “kovulmuş şeytanın şerrinden Allah’a sığınmamız gerektiği” daha net anlaşılmış oldu.
3. İnsan, imtihanda başarılı olursa alacağı ödülün ne olduğunu öğrendi.
Hz. Âdem ve Havva’nın cennetteki kısa süreli yaşamları onlara yeryüzü imtihanında başarılı oldukları takdirde nasıl bir nimetle ödüllendirileceklerini gösterdi. Bundan böyle hep oraya özlem duyacaklar, kaybettikleri bu nimeti tekrar elde etmek için iştiyak ve sabırla gayret göstereceklerdi.
4. İnsan, günah işlediğinde ne yapması gerektiğini öğrendi.
Hz. Âdem ile Havva günah işlediklerinde pişmanlık duyup tövbe ettiler. Allah da onların tövbelerini bağışladı. Böylece bu imtihan onlara Allah’ın ne kadar bağışlayıcı olduğunu, günah işleyen insanın günahında ısrar etmeyip O’nun dergâhına sığınması gerektiğini göstermiş oldu.
5. İnsan, imtihanının ne kadar çetin olduğunu öğrendi.
İblis, cennet gibi bir yerde bulunan Hz. Âdem gibi Allah’ın kendisine bütün isimleri öğretip melekleri secde ettirdiği bir varlığı vesvesesi ile yoldan çıkarabilmişti. Bu imtihan sonucunda insan, yeryüzündeki imtihanının ne kadar çetin olduğunu, her an dikkatli olması gerektiğini, imtihanın gaflete gelmediğini yaşayarak öğrendi.
6. İnsan, hırs ve tamahın başını belaya soktuğunu öğrendi.
Hz. Âdem ve Havva zaten her türlü nimet içindeyken şeytan onlara olmayacak kuruntularla temenniler vaadetti. Onlar buna tamah gösterince eldeki nimetten de oldular.
Bu ilk imtihana dair daha onlarca belki yüzlerce hikmetten söz edilebilir. Ben, ilk anda akla gelen ve en önemli gördüğümüz hikmetleri dile getirmeye çalıştım. Rabbimiz en doğrusunu bilir.
Şu âyet kulağımıza küpe olsun:
“Ey Âdem oğulları! Şeytan, ana-babanızı, ayıp yerlerini kendilerine göstermek için elbiselerini soyarak cennetten çıkardığı gibi sizi de aldatmasın. Çünkü o ve yandaşları, sizin onları göremeyeceğiniz yerden sizi görürler. Şüphesiz biz şeytanları, inanmayanların dostları kıldık.”
[Araf, 27]
Rabbimiz bu imtihandan dersler çıkarmayı ve Şeytan’ın hile ve tuzaklarına kanmamayı, insanlık icabı bir günaha bulaşmamız halinde Hz. Âdem gibi derhal tövbe ile ilahî dergâha sığınmayı cümlemize nasip eylesin.
Doç. Dr. Soner Duman’ın Cennetteki İmtihan adlı yazısından alınmıştır.
