Çevrimdışı
Hiçbir yaratığın bir başka yaratığa fayda veya zarar vermesi, ihsanda bulunması veya bir ihsanı engellemesi, hidâyet vermesi veya saptırması, yardım etmesi veya yardımsız bırakması, alçaltması veya yüceltmesi, izzete kavuşturması veya zillete düşürmesi mümkün değildir.Aksine onu yaratan, ona rızık veren, onu gören, ona ve bol bol nimetler veren sadece ve sadece Rabbi'dir. Kuluna bir zarar geldiği zaman onu O'ndan başka hiç kimse gideremez; bir nimet verdiği zaman O'ndan başkasının söküp almaya gücü yetmez. Kul kula fayda vermez mi? Elbette verir. Zarar dokunduramaz mı? Elbette dokundurur. Ama Allah'ın izniyle yapabilir. Halkın aklı daha çok bu ikinciye eriyor. Bu sebebledir ki, Kur'an'da genele, çoğunlukla bu şekilde hitâb edilmiştir. Ancak Kur'an'ın metodunu iyi düşünen akıllı kimseler, Allah Teâlâ'nın bu metodu kullanarak insanları birinci gerçeğe yöneltmek istediğini anlarlar.
Artık bu durum, başkasına değil sadece Allah'a tevekkül etmeyi, O'ndan yardım istemeyi, O'na yalvarıp yakarmayı gerektirir. Bazı kullarına lütuf ve ihsanda bulunduğu, bol bol nîmet verdiği; bazıları da nimetlere kavuşmak için O'na muhtaç olduklarından, her kulu O'nu sevmesi, O'na ibadet etmesi gerekir. Şu var ki kullar, her şeyin O'nun izniyle meydana geldiğini bilerek kulluk eder, O'nu sever, O'na tevekkül olurlarsa birinci gerçeğe (her şeyin Allah'ın elinde olduğu gerçeğine) ulaşırlar. Dünyada buna benzer bir durum da şudur: Bir kimsenin başına büyük bir felâket, şiddetli bir yoksulluk, bir tedirginlik veya bir korku geldiğinde Allah'a yalvarıp yakarmaya başlar. Nihayet bu yalvarışlarının verdiği lezzetten duyduğu tad öyle bir hâl alır ki, yakarıp istediği şeyden daha tatlı bir duruma gelir. Fakat o böyle bir şey olacağını önceden bilmediği için bu hâli arzûlamamış, istememiştir.
Kur'ân-ı Kerîm, kulların başkasına değil, yalnızca Allah'a muhtaç olduklarını pekiştiren; dünyâda verdiği ve âhirette vereceği çeşit çeşit nimetlerden, lezzetlerden söz eden, bu nimetleri vermeye hiçbir yaratığın güç yetiremiyeceğini vurgulayan âyetlerle doludur, İşte bunlar da Allah'a tevekkül olmaya ve şükretmeye, lütuf ve ihsanına karşılık O'nu sevmeye sebeb olur.
Artık bu durum, başkasına değil sadece Allah'a tevekkül etmeyi, O'ndan yardım istemeyi, O'na yalvarıp yakarmayı gerektirir. Bazı kullarına lütuf ve ihsanda bulunduğu, bol bol nîmet verdiği; bazıları da nimetlere kavuşmak için O'na muhtaç olduklarından, her kulu O'nu sevmesi, O'na ibadet etmesi gerekir. Şu var ki kullar, her şeyin O'nun izniyle meydana geldiğini bilerek kulluk eder, O'nu sever, O'na tevekkül olurlarsa birinci gerçeğe (her şeyin Allah'ın elinde olduğu gerçeğine) ulaşırlar. Dünyada buna benzer bir durum da şudur: Bir kimsenin başına büyük bir felâket, şiddetli bir yoksulluk, bir tedirginlik veya bir korku geldiğinde Allah'a yalvarıp yakarmaya başlar. Nihayet bu yalvarışlarının verdiği lezzetten duyduğu tad öyle bir hâl alır ki, yakarıp istediği şeyden daha tatlı bir duruma gelir. Fakat o böyle bir şey olacağını önceden bilmediği için bu hâli arzûlamamış, istememiştir.
Kur'ân-ı Kerîm, kulların başkasına değil, yalnızca Allah'a muhtaç olduklarını pekiştiren; dünyâda verdiği ve âhirette vereceği çeşit çeşit nimetlerden, lezzetlerden söz eden, bu nimetleri vermeye hiçbir yaratığın güç yetiremiyeceğini vurgulayan âyetlerle doludur, İşte bunlar da Allah'a tevekkül olmaya ve şükretmeye, lütuf ve ihsanına karşılık O'nu sevmeye sebeb olur.
