Çevrimdışı
SORU :
İlgili rivayet mevkuf hadistir, yâni râvi zinciri Rasulullah (s.a.v.)'e dayanmayan, sahabede son bulan, sahabe sözü olan rivâyettir.
Rivâyetin tam kaynağı ; Ahmed b. Hanbel, Kitabu'z-Zuhd, Bab: Ebul-Âliye'nin Zuhdu İle İlgili Haberler, Hadis no: 1741 - 1746; Ali el Muttaki el Hindi, Kenzu'l Ummal fî Suneni Akvâl ve'l-el'âl, Hadis no: 29428 vd.
( كنز العمّال = Kenzu'l Ummâl : Ali el Muttaki el Hindi'nin, Suyûti'nin üç kitabının - Cem'u’l-Cevâmi, el-Câmi'u’ś- Sağir, Ziyâdetu’l-Câmi - fıkıh konularına ve kitab isimlerini alfabetik sıra içine koymak suretiyle göre yeniden tasnif edilen ve bazı ilaveler de yapılarak hazırladığı bir derlemesidir.)
Mevkuf Hadis :
Sahabeden, isnadı ister muttasıl olsun ister munkatı olsun, söz, fiil ve takrir olarak rivayet edilen haberlere mevkuf denilmiştir. Sahabe sözlerine bu ismin verilmesi, isnadın sahabîde son bulması ve Peygambere ulaşmamış olması dolayısıyladır. Bununla beraber, sahabîde son bulmuş her isnadla gelen habere mevkuf denilemiyeceğini de hatırdan çıkarmamak gerekir. Zira bazı mevkuf haberler, aslında hükmen merfû olabilirler. Bu ise, merfû hadîslerle ilgili bir evvelki bahiste de açıklandığı üzere, sahabîden mevkuf isnadla rivayet edilen bir haberin, Peygamberin, söz, fiil ve takrirlerinden olması itibariyledir. Nitekim sahabînin "Peygamber devrinde şöyle derdik" yahut "şöyle yapardık" demesi, bu söz veya fiilin Peygamber devrine izafe edilmesi dolayısıyle merfû hükmüne sahib olmasını gerektirir; fakat böyle bir izâfe yapılmamış, yahut bu söz veya fiilin merfû olduğuna delâlet edecek herhangi bir karine bulunmamış olsaydı, o haber sahabînin kendi sözü olması dolayısıyle ona mevkuf demek mümkün olurdu.
Mevkuf haberlerde isnadın sahabîye kadar muttasıl olarak gelmesi şart koşulmamış ise de, el-Hâkim'in mevkuf için verdiği tarifte "sahabîye kadar i'dal ve İrsal etmeksizin hadîsin rivayet edilmesi..." demesi (El-Hâkim Ebû Abdillah, Ma 'rifet ulûmi 'l-hadis, s. 19) bazı hadîsçiler nazarında böyle bir şartın söz konusu edildiğini gösterir. Ancak bu görüş, çoğunluk arasında itibar görmemiş (El-Cezâ'irî, Tevcîhu'n-nazar, s. 67), isnadı muttasıl olsun veya olmasın, sahabe kavillerine mevkuf denilmiştir.
Mevkuf tabiri, bazen de sahabî dışında herhangi bir râviye atfen kullanılır ve meselâ hazâ mevkufun alâ Atâ' denir. Bu tabir, isnadın Atâ'ya kadar geldiğine işaretten ibarettir ve kelime, burada, ıstılah manâsında değil, lugat manâsında kullanılmıştır. (Prof. Dr. Talat Koçyiğit, Hadis Usulü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 162-163)
İlgili rivayet mevkuf hadistir, yâni râvi zinciri Rasulullah (s.a.v.)'e dayanmayan, sahabede son bulan, sahabe sözü olan rivâyettir.
Rivâyetin tam kaynağı ; Ahmed b. Hanbel, Kitabu'z-Zuhd, Bab: Ebul-Âliye'nin Zuhdu İle İlgili Haberler, Hadis no: 1741 - 1746; Ali el Muttaki el Hindi, Kenzu'l Ummal fî Suneni Akvâl ve'l-el'âl, Hadis no: 29428 vd.
( كنز العمّال = Kenzu'l Ummâl : Ali el Muttaki el Hindi'nin, Suyûti'nin üç kitabının - Cem'u’l-Cevâmi, el-Câmi'u’ś- Sağir, Ziyâdetu’l-Câmi - fıkıh konularına ve kitab isimlerini alfabetik sıra içine koymak suretiyle göre yeniden tasnif edilen ve bazı ilaveler de yapılarak hazırladığı bir derlemesidir.)
Mevkuf Hadis :
Sahabeden, isnadı ister muttasıl olsun ister munkatı olsun, söz, fiil ve takrir olarak rivayet edilen haberlere mevkuf denilmiştir. Sahabe sözlerine bu ismin verilmesi, isnadın sahabîde son bulması ve Peygambere ulaşmamış olması dolayısıyladır. Bununla beraber, sahabîde son bulmuş her isnadla gelen habere mevkuf denilemiyeceğini de hatırdan çıkarmamak gerekir. Zira bazı mevkuf haberler, aslında hükmen merfû olabilirler. Bu ise, merfû hadîslerle ilgili bir evvelki bahiste de açıklandığı üzere, sahabîden mevkuf isnadla rivayet edilen bir haberin, Peygamberin, söz, fiil ve takrirlerinden olması itibariyledir. Nitekim sahabînin "Peygamber devrinde şöyle derdik" yahut "şöyle yapardık" demesi, bu söz veya fiilin Peygamber devrine izafe edilmesi dolayısıyle merfû hükmüne sahib olmasını gerektirir; fakat böyle bir izâfe yapılmamış, yahut bu söz veya fiilin merfû olduğuna delâlet edecek herhangi bir karine bulunmamış olsaydı, o haber sahabînin kendi sözü olması dolayısıyle ona mevkuf demek mümkün olurdu.
Mevkuf haberlerde isnadın sahabîye kadar muttasıl olarak gelmesi şart koşulmamış ise de, el-Hâkim'in mevkuf için verdiği tarifte "sahabîye kadar i'dal ve İrsal etmeksizin hadîsin rivayet edilmesi..." demesi (El-Hâkim Ebû Abdillah, Ma 'rifet ulûmi 'l-hadis, s. 19) bazı hadîsçiler nazarında böyle bir şartın söz konusu edildiğini gösterir. Ancak bu görüş, çoğunluk arasında itibar görmemiş (El-Cezâ'irî, Tevcîhu'n-nazar, s. 67), isnadı muttasıl olsun veya olmasın, sahabe kavillerine mevkuf denilmiştir.
Mevkuf tabiri, bazen de sahabî dışında herhangi bir râviye atfen kullanılır ve meselâ hazâ mevkufun alâ Atâ' denir. Bu tabir, isnadın Atâ'ya kadar geldiğine işaretten ibarettir ve kelime, burada, ıstılah manâsında değil, lugat manâsında kullanılmıştır. (Prof. Dr. Talat Koçyiğit, Hadis Usulü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 162-163)
