Mevlid'e bid'at(yani din ile ilgili sonradan yapılan kötü adet) diyenlere İmam Suyutî El-Hâvî Lil-Fetevâ adlı eserinde cevap veriyor.
Öncelikle Bid'at nedir? İyi Bid'at var mı? Bütün Bid'atlar kötü müdür? bu sorulara cevap verelim.
وَرَوَى الْبَيْهَقِيُّ بِإِسْنَادِهِ فِي مَنَاقِبِ الشَّافِعِيِّ عَنِ الشَّافِعِيِّ قَالَ: الْمُحْدَثَاتُ مِنَ الْأُمُورِ ضَرْبَانِ، أَحَدُهُمَا: مَا أُحْدِثَ مِمَّا يُخَالِفُ كِتَابًا أَوْ سُنَّةً أَوْ أَثَرًا أَوْ إِجْمَاعًا، فَهَذِهِ الْبِدْعَةُ الضَّلَالَةُ، وَالثَّانِي: مَا أُحْدِثَ مِنَ الْخَيْرِ لَا خِلَافَ فِيهِ لِوَاحِدٍ مِنْ هَذَا، وَهَذِهِ مُحْدَثَةٌ غَيْرُ مَذْمُومَةٍ
Bid'at'ı yani sonradan ihdas edilen şeyleri İmam Şafi şöyle açıklıyor : Beyhakî'nin naklediyor:İmam Şafi şöyle diyor: İşlerden ihdas olan şeyler 2 misaldir.Birincisi : Kitap,Sünnet,Eser ve İcmaya muhalif olaarak ihdas edilen şeylerdir.İşte bu Bida'tu'd Dalaledir.(Kötü olan Bid'attır) İkincisi de : Yine bunlardan hiçbirine muhalif olmayan hayırlı olarak ihdas edilen şeylerdir.İşte bu kötü ihdas değildir(İyi bid'attır)
Peki iyi bid'atlara örnek verir misiniz?
وَلِلْبِدَعِ الْمَنْدُوبَةِ أَمْثِلَةٌ
İyi bid'atlar için örnekler
إِحْدَاثُ الْمَدَارِسِ وَكُلُّ إِحْسَانٍ لَمْ يُعْهَدْ فِي الْعَصْرِ الْأَوَّلِ
Örnek olarak : Medrese yapımı , İlk asırda bilinmeyen her iyilik (iyi bid'at)'a örnektir.Cami yapımı,Kuranın kitap haline getirilişi gibi şeylerde Peygamberimiz(sav) zamanında olmayan ancak bunların yapılması gerekli olan şeyler olduğunu biliyoruz.
لَيْسَ فِيهِ مُخَالَفَةٌ لِكِتَابٍ وَلَا سُنَّةٍ وَلَا أَثَرٍ وَلَا إِجْمَاعٍ
(Mevlid hakkında) ne Kuranda ne Sünnette ne eserde ne de icma muhalefet(anlaşmazlık,terslik) yoktur.
فَهِيَ غَيْرُ مَذْمُومَةٍ كَمَا فِي عِبَارَةِ الشَّافِعِيِّ
Zira o İmam Şafî'nin dediği gibi ğayri mezmume(kötü olmayan bid'at)'dir.
وَهُوَ مِنَ الْإِحْسَانِ الَّذِي لَمْ يُعْهَدْ فِي الْعَصْرِ الْأَوَّلِ
Ve o ilk asırda bilinmeyen iyiliktendir.
فَهُوَ مِنَ الْبِدَعِ الْمَنْدُوبَةِ
Böylece Mevlid Bidai Mendube'dir.(Güzel bid'atlardandır)
إِنَّ وِلَادَتَهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَعْظَمُ النِّعَمِ عَلَيْنَا
Doğrusu Resulullah(sav)'in doğumu bizim için en büyük ni'mettir.
وَوَفَاتَهُ أَعْظَمُ الْمَصَائِبِ لَنَا،
Ölümü de bizim en için en büyük musibettir.
وَالشَّرِيعَةُ حَثَّتْ عَلَى إِظْهَارِ شُكْرِ النِّعَمِ وَالصَّبْرِ وَالسُّكُونِ وَالْكَتْمِ عِنْدَ الْمَصَائِبِ
Şeri'at da ni'metlere şükür göstermeye,musibetlerde de , sabra ,sukuna ve ketme çağırıyor.
وَقَدْ تَكَلَّمَ الْإِمَامُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ بْنُ الْحَاجِّ فِي كِتَابِهِ الْمَدْخَلِ عَلَى عَمَلِ الْمَوْلِدِ
وَكَانَ يَجِبُ أَنَّ يُزَادَ فِيهِ مِنَ الْعِبَادَةِ وَالْخَيْرِ شُكْرًا لِلْمَوْلَى عَلَى مَا أَوْلَانَا بِهِ مِنْ هَذِهِ النِّعَمِ الْعَظِيمَ
İmam Ebu Abdullah b. Hac Mevlid hakkında şöyle diyor: Büyük ni'metlerden olan Mevlid gününde bizim için evla olan Allah rızası için ibadetler,hayır,şükür arttırılmalı.
وَإِنْ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَمْ يَزِدْ فِيهِ عَلَى غَيْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ شَيْئًا مِنَ الْعِبَادَاتِ، وَمَا ذَاكَ إِلَّا لِرَحْمَتِهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لِأُمَّتِهِ وَرِفْقِهِ بِهِمْ
Eğer Nebi(sav) diğer aylardaki ibadetlerden birşey arttırmamışsa,bu ancak ümmetine merhameti ve onlara acıması sebebiyledir.
لِأَنَّهُ عَلَيْهِ الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ كَانَ يَتْرُكُ الْعَمَلَ خَشْيَةَ أَنْ يُفْرَضَ عَلَى أُمَّتِهِ رَحْمَةً مِنْهُ بِهِمْ
Çünkü (aleyhissalatu vesselam) ümmetine acıyarak farz olma endişesiyle (bazı) ameli terk ederdi.
لَكِنْ أَشَارَ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِلَى فَضِيلَةِ هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِيمِ بِقَوْلِهِ لِلسَّائِلِ الَّذِي سَأَلَهُ عَنْ صَوْمِ يَوْمِ الِاثْنَيْنِ: " «ذَاكَ يَوْمٌ وُلِدْتُ فِيهِ»
Fakat Peygamberimiz(sav) ona pazartesi orucunu sorduklarında ''bu günde doğdum''cevabını vererek bu büyük ayın faziletine işaret etmiştir.
İmam Suyutî,El-Hâvî Lil-Fetevâ,227/1
Öncelikle Bid'at nedir? İyi Bid'at var mı? Bütün Bid'atlar kötü müdür? bu sorulara cevap verelim.
وَرَوَى الْبَيْهَقِيُّ بِإِسْنَادِهِ فِي مَنَاقِبِ الشَّافِعِيِّ عَنِ الشَّافِعِيِّ قَالَ: الْمُحْدَثَاتُ مِنَ الْأُمُورِ ضَرْبَانِ، أَحَدُهُمَا: مَا أُحْدِثَ مِمَّا يُخَالِفُ كِتَابًا أَوْ سُنَّةً أَوْ أَثَرًا أَوْ إِجْمَاعًا، فَهَذِهِ الْبِدْعَةُ الضَّلَالَةُ، وَالثَّانِي: مَا أُحْدِثَ مِنَ الْخَيْرِ لَا خِلَافَ فِيهِ لِوَاحِدٍ مِنْ هَذَا، وَهَذِهِ مُحْدَثَةٌ غَيْرُ مَذْمُومَةٍ
Bid'at'ı yani sonradan ihdas edilen şeyleri İmam Şafi şöyle açıklıyor : Beyhakî'nin naklediyor:İmam Şafi şöyle diyor: İşlerden ihdas olan şeyler 2 misaldir.Birincisi : Kitap,Sünnet,Eser ve İcmaya muhalif olaarak ihdas edilen şeylerdir.İşte bu Bida'tu'd Dalaledir.(Kötü olan Bid'attır) İkincisi de : Yine bunlardan hiçbirine muhalif olmayan hayırlı olarak ihdas edilen şeylerdir.İşte bu kötü ihdas değildir(İyi bid'attır)
Peki iyi bid'atlara örnek verir misiniz?
وَلِلْبِدَعِ الْمَنْدُوبَةِ أَمْثِلَةٌ
İyi bid'atlar için örnekler
إِحْدَاثُ الْمَدَارِسِ وَكُلُّ إِحْسَانٍ لَمْ يُعْهَدْ فِي الْعَصْرِ الْأَوَّلِ
Örnek olarak : Medrese yapımı , İlk asırda bilinmeyen her iyilik (iyi bid'at)'a örnektir.Cami yapımı,Kuranın kitap haline getirilişi gibi şeylerde Peygamberimiz(sav) zamanında olmayan ancak bunların yapılması gerekli olan şeyler olduğunu biliyoruz.
لَيْسَ فِيهِ مُخَالَفَةٌ لِكِتَابٍ وَلَا سُنَّةٍ وَلَا أَثَرٍ وَلَا إِجْمَاعٍ
(Mevlid hakkında) ne Kuranda ne Sünnette ne eserde ne de icma muhalefet(anlaşmazlık,terslik) yoktur.
فَهِيَ غَيْرُ مَذْمُومَةٍ كَمَا فِي عِبَارَةِ الشَّافِعِيِّ
Zira o İmam Şafî'nin dediği gibi ğayri mezmume(kötü olmayan bid'at)'dir.
وَهُوَ مِنَ الْإِحْسَانِ الَّذِي لَمْ يُعْهَدْ فِي الْعَصْرِ الْأَوَّلِ
Ve o ilk asırda bilinmeyen iyiliktendir.
فَهُوَ مِنَ الْبِدَعِ الْمَنْدُوبَةِ
Böylece Mevlid Bidai Mendube'dir.(Güzel bid'atlardandır)
إِنَّ وِلَادَتَهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَعْظَمُ النِّعَمِ عَلَيْنَا
Doğrusu Resulullah(sav)'in doğumu bizim için en büyük ni'mettir.
وَوَفَاتَهُ أَعْظَمُ الْمَصَائِبِ لَنَا،
Ölümü de bizim en için en büyük musibettir.
وَالشَّرِيعَةُ حَثَّتْ عَلَى إِظْهَارِ شُكْرِ النِّعَمِ وَالصَّبْرِ وَالسُّكُونِ وَالْكَتْمِ عِنْدَ الْمَصَائِبِ
Şeri'at da ni'metlere şükür göstermeye,musibetlerde de , sabra ,sukuna ve ketme çağırıyor.
وَقَدْ تَكَلَّمَ الْإِمَامُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ بْنُ الْحَاجِّ فِي كِتَابِهِ الْمَدْخَلِ عَلَى عَمَلِ الْمَوْلِدِ
وَكَانَ يَجِبُ أَنَّ يُزَادَ فِيهِ مِنَ الْعِبَادَةِ وَالْخَيْرِ شُكْرًا لِلْمَوْلَى عَلَى مَا أَوْلَانَا بِهِ مِنْ هَذِهِ النِّعَمِ الْعَظِيمَ
İmam Ebu Abdullah b. Hac Mevlid hakkında şöyle diyor: Büyük ni'metlerden olan Mevlid gününde bizim için evla olan Allah rızası için ibadetler,hayır,şükür arttırılmalı.
وَإِنْ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَمْ يَزِدْ فِيهِ عَلَى غَيْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ شَيْئًا مِنَ الْعِبَادَاتِ، وَمَا ذَاكَ إِلَّا لِرَحْمَتِهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لِأُمَّتِهِ وَرِفْقِهِ بِهِمْ
Eğer Nebi(sav) diğer aylardaki ibadetlerden birşey arttırmamışsa,bu ancak ümmetine merhameti ve onlara acıması sebebiyledir.
لِأَنَّهُ عَلَيْهِ الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ كَانَ يَتْرُكُ الْعَمَلَ خَشْيَةَ أَنْ يُفْرَضَ عَلَى أُمَّتِهِ رَحْمَةً مِنْهُ بِهِمْ
Çünkü (aleyhissalatu vesselam) ümmetine acıyarak farz olma endişesiyle (bazı) ameli terk ederdi.
لَكِنْ أَشَارَ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِلَى فَضِيلَةِ هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِيمِ بِقَوْلِهِ لِلسَّائِلِ الَّذِي سَأَلَهُ عَنْ صَوْمِ يَوْمِ الِاثْنَيْنِ: " «ذَاكَ يَوْمٌ وُلِدْتُ فِيهِ»
Fakat Peygamberimiz(sav) ona pazartesi orucunu sorduklarında ''bu günde doğdum''cevabını vererek bu büyük ayın faziletine işaret etmiştir.
İmam Suyutî,El-Hâvî Lil-Fetevâ,227/1